Skuteczna terapia zespołu jelita nadwrażliwego – IBS

Czym jest IBS?

Zespół jelita nadwrażliwego/drażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS) to przewlekłe zaburzenie funkcjonowania przewodu pokarmowego. Kryteria diagnostyczne IBS nie są jasno określone, a schorzenie ma tendencję do nawracania. Diagnoza choroby jest utrudniona, ponieważ najczęściej polega ona na eliminacji innych chorób i ocenie występujących objawów. Ze względu na złożony charakter problemu, podejście do pacjenta i terapii powinno być holistyczne. Szczegółowo zostało to opisane w książce dr Mirosławy Gałęckiej, która jest dostępna tutaj.

Objawy IBS

Najczęściej zgłaszanymi objawami IBS są:

• Bóle brzucha-ostre i skurczowe o różnej intensywności,
• Okresowo biegunki,
• Zaparcia,
• Wzdęcia,
• Uczucie pełności,
• Zgaga.

Co wpływa na rozwój IBS?

Na IBS może mieć wpływ wiele czynników, m.in. mikrobiota jelitowa. Zaburzenia w składzie i różnorodności drobnoustrojów jelitowych prowadzą do dysbiozy, która może być jedną z przyczyn rozwoju IBS.

Leczenie IBS

Terapia powinna być dopasowana do objawów konkretnej osoby. Postępowanie żywieniowe w IBS obejmuje eliminację produktów „drażniących”, które mogą nasilać objawy. Przygotowaliśmy specjalny filmik, w z którego dowiesz się  więcej o IBS okiem lekarza internisty:

Dieta w IBS

Jednym z modelów żywieniowych proponowanych osobom z IBS jest dieta low-FODMAP. Podkreśla się, że spożycie produktów bogatych w fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole może nasilać objawy IBS. Również w doborze diety, najważniejsze jest indywidualne podejście do terapii IBS, polegające na odpowiednim dopasowaniu modelu żywienia. Największa personalizacja leczenia jest możliwa po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu z pacjentem i odpowiednich badań.

Wykazano korzystne działanie diety eliminacyjno-rotacyjnej w oparciu o badanie na nadwrażliwości pokarmowe. Stosowanie diety w oparciu o ImuPro przez 6 miesięcy z równoczesnym stosowaniem probiotykoterapii zmniejsza liczbę i częstość wypróżnień, zmniejsza odczuwanie bólu, a także umożliwia polepszenie jakości życia pacjentów [1].

Niedawno zostało opublikowane nowe badanie [2], w którym porównywano skuteczność różnych modeli terapii dietetycznej. W badaniu sprawdzano skuteczność diety:

• low-FODMAP,
• eliminacyjno-rotacyjnej w oparciu o badanie nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych,
• lekkostrawnej, opartej o wytyczne gastroenterologiczne.

W badaniu uczestniczyły uwzględniające 73 kobiety z różnymi postaciami IBS. Podzielono je losowo na 3 grupy według stosowanej diety:

• G1-dieta low-FODMAP,
• G2-dieta eliminacyjno-rotacyjna,
• G3-kontrolna.

Każda z pacjentek otrzymała podczas 1 wizyty plan dietetyczny na 8 tygodni, o kaloryczności około 1800-2300, razem z wytycznymi dotyczącymi produktów wskazanych i przeciwwskazanych. Gdy pojawiały się biegunki lub zaparcia, wdrażano odpowiednie postępowanie dietetyczne.  Podczas drugiej i jednocześnie ostatniej wizyty, przeprowadzano dokładny wywiad żywieniowy oraz weryfikowano zmianę najczęściej obserwowanych dolegliwości i stanu ogólnego – objawy i wyniki przedstawiono szczegółowo w tabeli 1.
Dla diety w oparciu o badanie nadwrażliwości pokarmowych zaobserwowano znaczące różnice w poprawie dolegliwości, takich jak:

• bóle brzucha, w tym poposiłkowe i podczas defekacji,
• zaparcia,
• wzdęcia z 90% do 9%,
• uczucie pełności z 90% do 9%,
• uczucie przelewania z 85% do 9%,
• zgaga,
• przewlekłe zmęczenie.

Ponadto w przypadku dolegliwości współistniejących, dieta ta przyniosła korzyści, np. w przypadku przewlekłego uczucia zmęczenia, bólów głowy, migren.
Dla diety low-FODMAP zaobserwowano również wiele obiecujących korzyści, np. poprawę w zakresie:

• uczucia przelewania z 65% do 15%,
• uczucia pełności z 58% do 11% i wzdęć.

Więcej o diecie low-FODMAP przeczytasz tutaj.
Tabela 1. Skuteczność poszczególnych modeli dietoterapii IBS.

Objawy	G1: dieta low-FODMAP	G2: dieta w oparciu o badanie nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych	G3: kontrolna, ogólne rekomendacje
Ból brzucha o nieznanej przyczynie	Brak efektu	Poprawa	Brak efektu
Ból brzucha po posiłku	Brak efektu	Poprawa	Brak efektu
Ból brzucha podczas defekacji	Brak efektu	Poprawa	Brak efektu
Uczucie niecałkowitego wypróżnienia	Brak efektu	Poprawa	Brak efektu
Śluz w kale	Poprawa	*	Brak efektu
Zaparcia	Brak efektu	Poprawa	Brak efektu
Wzdęcia	Poprawa	Poprawa	Brak efektu
Uczucie przelewania	Poprawa	Poprawa	Brak efektu
Uczucie pełności	Poprawa	Poprawa	Brak efektu
nudności	*	*	Brak efektu
Zgaga	Brak efektu	Poprawa	Brak efektu
Odbijanie	Brak efektu	*	Brak efektu
Przewlekłe zmęczenie	Brak efektu	Poprawa	Brak efektu
Objawy skórne	*	*	Brak efektu
Bóle głowy/migreny	Brak efektu	*	Brak efektu

*porównanie było niemożliwe ze względu na brak zgłoszenia objawów przy 2 wizycie przez jakiegokolwiek pacjenta w grupie
Wnioski: Personalizowane podejście dietetyczne jest bardziej efektywne w leczeniu IBS niż ogólne zalecenia żywieniowe.

Tylko dieta eliminacyjno-rotacyjna wykazuje znaczącą poprawę dla ocenianych w badaniu objawów IBS. Żadna inna dieta nie przynosiła 100% efektywności.

Oczywiście przy wdrożeniu diety eliminacyjno-rotacyjnej część eliminowanych produktów należy do tych bogatych w FODMAP, jednak samo zastosowanie diety low-FODMAP nie jest tak skuteczne. W przypadku uporczywych objawów można połączyć dietę eliminacyjno-rotacyjną z dietą low-FODMAP. Badanie nadwrażliwości pokarmowych w klasie IgG przeciwciał może pomóc w większej indywidualizacji diety i personalizowaniu zaleceń dietetycznych pod konkretnego pacjenta. Dzięki temu możliwe jest wyciszenie stanu zapalnego w organizmie, a terapia może przynieść lepsze rezultaty.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Zobacz filmik z dietetykiem o roli diety w IBS:

Źródła:

1. Drisko J, Bischoff B, Hall M, McCallum R. Treating irritable bowel syndrome with a food elimination diet followed by food challenge and probiotics. Journal of the American College of Nutrition 2006,25, 514–522
2. Ostrowska L., Wasiluk D., Lieners C.F.J., Gałęcka M., Bartnicka A., Tveiten D., IgG Food Antibody Guided Elimination-Rotation Diet Was More Effective than FODMAP Diet And Control Diet in the Treatment Of Women with Mixed IBS-Results from an Open Label Study. Journal of Clinical Medicine 2021,10,4317